ابعاد و مشخصات بلبرینگ
یکی از اجزای مکانیکی پر کاربرد در ماشینآلات، بخش هوافضا، دستگاههای صنعتی و… بلبرینگ است. اکثریت افراد بلبرینگ را به عنوان وسیلهای که در برقراری حرکتهای دورانی کاربرد دارد، میشناسند. همچنین اندازه و نوع بلبرینگ از روی شماره فنی آن شناخته میشود. بلبرینگها قطعات با دقتی هستند که در سایزهای مختلف در بازار عرضه میگردند. چند نوع بلبرینگ وجود دارد؟ در چه سایزهایی میتوانیم بلبرینگ را تهیه کنیم؟ برای آنکه بتوانیم بلبرینگ را اندازهگیری کنیم چه اقداماتی باید انجام دهیم؟ آیا معیار خاصی برای اندازهگیری ابعاد بلبرینگ وجود دارد؟
بلبرینگ و انواع آن
بلبرینگ از خانواده چرخدندهها و یاتاقانها است که برای کاهش اصطکاک، افزایش سرعت و چرخش کارایی دارد. بلبرینگ از اجزای اصلی همچون ساچمه، رینگ خارجی، رینگ داخلی، قفسه، کاسه نمد فلزی و… تشکیل گردیده است. علت اصلی استفاده از بلبرینگ برای جلوگیری از تماس به صورت مستقیم فلز با فلز خواهد بود و از ایجاد اصطکاک، سایش قطعات، افزایش مصرف انرژی و تولید گرما جلوگیری میکند. همان طور که میدانید انواع بلبرینگی که وجود دارند، براساس قابلیت میزان تحمل بار به شکل شعاعی یا محوری و نوع کاربرد دستهبندی میشوند:
- بلبرینگهای تماس زاویهای
- بلبرینگهای شیار عمیق
- بلبرینگهای خود تنظیم
- بلبرینگهای کف گرد یک ردیف و دو ردیف
- بلبرینگ ایگرگ
انتخاب سایز و اندازه بلبرینگ
بلبرینگها باید سایز کافی داشته باشند تا بتوانند قوی عمل کنند و در برابر فشارهای وارد شده دوام لازم را داشته باشند. عملکرد هر جزء که شامل غلتنده، روانکار، آب بند، مسیرغلتش و اجزا غلتنده میشود؛ میزان طول عمر این تجهیز را مشخص میکند. اگر قصد دارید سایز بلبرینگ را انتخاب کنید، خوب است موارد زیر را مد نظر قرار دهید:
- ایجاد تغییر شکل دائمی در اجزای غلتنده و مسیر غلتش بهعلت بارهای سنگینی که بر روی بلبرینگ ایجاد میشود اما بارهای ثابت و نوساندار آهسته تغییر شکل ایجاد نمیکنند.
- میزان کاردهی و طول عمر روانکار اگر طول عمر روانکار کم شود میزان عمر بلبرینگ نیز کاهش مییابد.
- جز اصلی که طول عمر بلبرینگ را مشخص میکند میزان خستگی RCF بر روی اجزا مسیر غلتش و مابقی اجزا غلتنده است.
- جنس و نوع قفسه بلبرینگ بر روی دما و سرعت کار تاثیرگذار خواهد بود.
- میزان سرعتی که محدود به لبه آب بند تماسی است میتواند از طریق دمای کار بر میزان طول عمر بلبرینگ اثر بگذارد.
جدول سایز بندی بلبرینگ
طبق مواردی که ذکر شد ابعاد و مشخصات بلبرینگ به کاربرد و طول شفت بستگی دارد زیرا میتوانند به میزان زیادی عملکرد آن را تحت تاثیر قرار دهند. به همین علت بلبرینگ در سایز و اندازههای متفاوت مورد استفاده قرار میگیرد. در زیر ابعاد بلبرینگ براساس سایزهای مختلف قابل مشاهده هستند:
کد و سایز انواع بلبرینگ
بلبرینگها معمولا دارای کد استاندارد هستند که به عدد DIN623 کد استاندارد بلبرینگ میگویند. این کد استاندارد به کشور آلمان برمیگردد و اکثریت بلبرینگها به جز بلبرینگ آمریکایی تیمکن که از این استاندارد پیروی نمیکند، همه مدلهای دیگر از این استاندارد پیروی میکنند. همچنین این سایز و کدهای استاندارد مربوط به بلبرینگ به صورت پنج رقمی هستند که شامل اطلاعات فنی این تجهیز است. زمانی که کد و اعداد پشت سر هم قرار بگیرند نشاندهنده شماره فنی رولبرینگها یا بلبرینگ است. به طور مثال: پسوند+ شماره فنی بلبرینگ+ پیشوند= شماره فنی بلبرینگ؛ حرف اول، نوع بلبرینگ را مشخص میکند. کد مربوط به انواع بلبرینگها به شرح زیر است:
- بلبرینگ شیار عمیق: 160، 64، 63، 62، 60، 43، 42
- بلبرینگ تماس زاویه ای: 32، 33، 42 ، 73، 173، QJ2 , QJ3
- بلبرینگ زاویه کف گرد یک طرفه: 7602 , 7603
- بلبرینگ زاویه کف گرد دو طرفه: 2344 , 2347
- بلبرینگ خود تنظیم: 12 , 13 , 22 , 23 , 112, 113
بلبرینگ ها چگونه اندازه گیری می شوند؟
پس از مدتی کار کردن ممکن است اعداد روی بلبرینگها ناخوانا شود و در چنین شرایطی باید به صورت دستی اندازه بلبرینگ را محاسبه کنیم. این کار به کمک کولیس یا خط کش میتواند صورت بگیرد که مرحله به مرحله آن به شرح زیر است:
- در ابتدا کار باید قطر داخلی را با قرار دادن سندانهای کولیس درون حلقه داخلی بلبرینگ اندازهگیری کنیم. (نکته حائز اهمیت: نباید کولیس به بلبرینگ فشار وارد کند و سفت نیست)
- بلبرینگ را درون فک کولیس قرار دهید تا قطر خارجی اندازهگیری شود.
- حال مرحله دوم را برای عرض بلبرینگ نیز تکرار کنید.
- حال اگر شماره سری بلبرینگ نیز پاک شده است باید از کمک جدول سایز بلبرینگ که در بالا قرار دادهایم، استفاده کنید.
چه معیارهایی برای مشخص کردن سایز بلبرینگ وجود دارد؟
برای انتخاب کردن سایز بلبرینگ دو اصل اساسی وجود دارد که به شرح زیر است:
- سایز بلبرینگ براساس درجه طول عمر بلبرینگ: این اصل براساس طول عمر بلبرینگ احتمالاتی چون خستگی تماسها غلتشی و اندازه گیری نرخ پایه طول عمر را تحت تأثیر قرار میدهد.
- سایز بلبرینگ براساس بار استاتیک: این اصل براساس بار استاتیکی که بر بلبرینگ وارد میشود و اثراتی مانند تغییر شکل دائمی و معیارهای استاتیکی را مورد بررسی قرار میدهد.
پسوند می تواند شامل چه جزئیاتی از ویژگی های بلبرینگ باشد؟
- پوششهای بیرونی: حلقه داخلی یا خارجی با موادی مانند اکسید آلومینیوم در موقعیتهای خاص پوشش داده میشود.
- دمای گریس: بلبرینگ گاهی به گریس نیازمند است.
- جنس قفس: جنس قفس میتواند از برنج، فولاد، آمین، پلی آمید باشد.
- نوع مهر و موم: گاهی بلبرینگ دارای مهر و موم از جنس لاستیک، فلز و… است.
کلام پایانی
همان طور که بیان شد بلبرینگ در چند نوع به بازار عرضه میشود که براساس نیاز هر کدام کارکرد خود را دارد. ابعاد و مشخصات بلبرینگ مانند یک شناسنامه بر روی آن نوشته شده است که هنگام خرید میتوانید از روی این اعداد تشخیص دهید که بلبرینگ مدنظر شما است یا خیر. همچنین بهعلت آنکه بلبرینگ یک جزء اصلی و کارآمد به حساب میآید، گاهی اوقات اعداد روی آن بعد از مدتی غیرقابل مشاهده میشوند که میتوانید با ترفند دستی اندازه آن را محاسبه کنید. ناگفته نماند که هنگام خرید بلبرینگ از یک راهنمای پسوند کمک بگیرید تا بتوانید بلبرینگ مورد نظرتان را خریداری کنید زیرا ممکن است گاهی اوقات هر سازه کدهای مخصوص خود را داشته باشد.
منبع: روان چرخش آریا